کوریدور زنگزور کجاست و چرا اهمیت دارد؟اول اینکه صلح میان جمهوی آذربایجان و ارمنستان به جای آنکه با میانجیگری ایران برقرار شود چرا باید به ابتکار آمریکا نیازمند باشد؟ و دوم اینکه ضعف دیپلماسی ما به آمریکا فرصت داده است با راهکار سیاسی به دالان زنگزور دست پیدا کند و به راحتی همسایه دیوار به دیوار ایران در منطقه حساس شمال غرب شود.

کریدور زنگزور دقیقا کجاست؟

کوریدور در لغت به معنای راهرو یا دالان است، اما در حمل و نقل و تجارت بین‌المللی، به مسیرهای مشخص و مهمی اطلاق می‌شود که برای جابجایی کالاها، خدمات و افراد از یک منطقه به منطقه دیگر، یا از یک کشور به کشور دیگر استفاده می‌شود این مسیرها می‌توانند شامل جاده‌ها، راه‌آهن، مسیرهای دریایی و هوایی باشند.

دالان زنگزور

زنگِزور منطقه‌ای تاریخی و جغرافیایی در ارمنستان شرقی است و در دامنه‌های کوه‌هایی با همین نام جای گرفته و امروزه عمدتاً با استان سیونیک جمهوری ارمنستان مطابقت دارد.

اما، کریدور زنگزور (یا کریدور زنگه‌زور) به منطقه‌ای در جنوب قفقاز اشاره دارد که نقش مهمی در ارتباطات جغرافیایی و حمل‌ونقل در این منطقه ایفا می‌کند. این کریدور در واقع راهی است که جمهوری آذربایجان را از طریق ارمنستان به نخجوان و در نهایت به ترکیه متصل می‌کند.

کریدور زنگزور در منطقه‌ای بین ارمنستان و نخجوان قرار دارد. نخجوان یک منطقه خودمختار متعلق به جمهوری آذربایجان است که به صورت زمینی با خاک اصلی آذربایجان متصل نیست و توسط ارمنستان از آن جدا شده است. این کریدور از بخش جنوبی ارمنستان، یعنی استان سیونیک (که گاهی زنگزور نامیده می‌شود)، عبور می‌کند.

نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان‌ و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در کاخ سفید و در حضور دونالد ترامپ با امضای توافقنامه احداث کریدور زنگزور که حالا ترامپ نام پل ترامپ یا گذرگاه ترامپ را به آن داده، رسماً پذیرفتند یک شرکت آمریکایی در مرز شمال غربی ایران چنین مسیری ایجاد کند و آمریکا و ارمنستان این مسیر را کنترل و اداره کنند. بدین ترتیب حضور آمریکا در شمال غربی ایران توسط دو همسایه ایران به رسمیت شناخته شد.

بر اساس گزارش‌ها، ارمنستان موافقت کرده است که حقوق انحصاری مدیریت این کریدور را برای ۹۹ سال به ایالات متحده واگذار کند. دونالد ترامپ این مسیر را «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی جهانی» نامید و ادعا کرد که این نام‌گذاری به افتخار او صورت گرفته، هرچند او شخصاً چنین درخواستی نکرده بود. این کریدور که اکنون با عنوان «زنگزور فرامرزی» شناخته می‌شود، مسیری است که آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند و از خاک ارمنستان می‌گذرد. اما برخلاف مسیرهای معمول، این گذرگاه تحت حاکمیت کامل ارمنستان نخواهد بود، بلکه تحت نظارت بین‌المللی یا منطقه‌ای اداره می‌شود.

دلیل اهمیت کریدور زنگزور برای ایران

از آن‌جایی که ارمنستان راه ارتباطی ایران با گرجستان، روسیه و تعدادی از کشورهای اروپایی است، مناطق آن به‌ویژه زنگزور برای ایران اهمیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی دارد و اگر می‌خواهید بدانید که تغییرات جدید در کریدور زنگزور چه ضرری برای ایران دارد، خوب است بدانید هر تغییری در کنترل زنگزور یا حاکمیت آن، روی منافع ملی کشورمان تاثیر مستقیم خواهد داشت.

کریدور زنگزور برای ایران اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی دارد، زیرا این کریدور در همسایگی مرز شمالی ایران قرار دارد و هرگونه تغییر در وضعیت آن می‌تواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر منافع ملی ایران تأثیر بگذارد. ایران از طریق ارمنستان به کشورهای شمالی از جمله گرجستان، روسیه و اروپا دسترسی دارد، اما ایجاد یک کریدور آذربایجانی می‌تواند این مسیر را محدود کرده یا از بین ببرد.

پیامد های کوریدور زنگزور برای ایران

در صورت اجرایی شدن طرح کریدور زنگزور، آذربایجان قادر خواهد بود بدون عبور از خاک ایران، به‌صورت مستقیم و زمینی به جمهوری نخجوان راه پیدا کند و در این صورت، نقش ایران در ترانزیت منطقه‌ای کم‌رنگ خواهد شد. ضمنا در صورت اجرایی شدن طرح کریدور زنگزور و تحت کنترل درآوردن زنگزور توسط جمهوری آذربایجان، ممکن است ارتباطات کشورمان با کشورهای دیگر مانند گرجستان، تحت‌الشعاع قرار گیرد